Στο βορειότερο άκρο της ανατολικής ακτής της Κρήτης υπάρχει ένας μινωικός οικσμός, που ήκμασε κατά την διάρκεια της Υστερομινωικής περιόδου (1550-1220 π.Χ.), αποκαλύφθηκαν όμως και λείψανα της Πρωτομινωικής και Μεσομινωικής εποχής (3000-1550 π.Χ.), κυρίως νεκροταφεία, που περιλαμβάνουν καλά δομημένα “οστεοφυλάκια” αλλά και ερείπια αρκετά μεγάλων κατοικιών. Η κατοίκηση σταμάτησε την ίδια εποχή που ερημώθηκε η Ζάκρος (1450 π.Χ.). Μια ανακατάληψη σημειώθηκε κατά την Υστερομινωική ΙΙΙ περίοδο (1300-1200 π.Χ.). Η πόλη καταλάμβανε έκταση μεγαλύτερη από 50.000 τ.μ., ήταν ατείχιστη και πυκνοκατοικημένη.
Στα ΒΑ μιας από τις συνοικίες βρέθηκε το ιερό του Δικταίου Διός που ανήκε διοικητικά στην πόλη ΄Ιτανο. Η λατρεία σε αυτό ήταν συνεχής από τους Γεωμετρικούς χρόνους (8ος π.Χ. αιώνας) έως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Φαίνεται πως το ιερό λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από φανατικούς Χριστιανούς στα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα.
Στην περιοχή Ρουσόλακκος, όπου βρίσκεται η μινωική πόλη, έγιναν συστηματικές ανασκαφικές έρευνες από τον Άγγλο αρχαιολόγο R. C. Bosanquet και συνεχίσθηκαν το 1906 από τον R.M. Dawkins, μέλη και οι δύο της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο καταστράφηκαν ορισμένες από τις συνοικίες που είχαν ανασκαφεί, ενώ πολλές καταστροφές προξένησε μηχανικός εκσκαφέας αργότερα. Στη χρονική περίοδο 1965-66 έγινε ανασκαφική έρευνα σε συνοικία της πόλης και στον γειτονικό λόφο Καστρί. Το 1986 άρχισαν ξανά ανασκαφικές εργασίες από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, στο χώρο των παλαιών ανασκαφών και συνεχίζονται ως σήμερα.
Η διάρθρωση της μινωικής πόλης του Παλαικάστρου έχει ως εξής: Τον οικισμό διασχίζει κεντρικός δρόμος, ενώ κάθετοι προς αυτόν μεγαλύτεροι και μικρότεροι πλακόστρωτοι και συχνά βαθμιδωτοί δρόμοι διαιρούν την πόλη σε εννέα συνοικίες. Το εξαίρετο αποχετευτικό σύστημα διακλαδίζεται προς όλες τις συνοικίες. ΄Οσα από τα σπίτια βρίσκονται κατά μήκος του κεντρικού δρόμου έχουν επιβλητικές προσόψεις.
– Συνοικία Β: Περιλαμβάνει πέντε κατοικίες με μεγαλολιθικούς εξωτερικούς τοίχους, ενώ οι εσωτερικοί ήταν κτισμένοι με πλίνθους. Τα κατώφλια, οι πλακοστρώσεις των δαπέδων και οι βάσεις των κιόνων ήταν κατασκευασμένα από ειδικό ασβεστόλιθο, φερμένο από το Κάβο Σίδερο. Το σπουδαιότερο από αυτά τα σπίτια (δωμ.1-22) είχε είσοδο από τον κεντρικό δρόμο, ενώ από τον ίδιο χώρο ξεκινούσε κλίμακα που οδηγούσε σε δεύτερο όροφο. Πίσω από τον χώρο αυτό υπήρχε υπαίθρια αυλή με ξύλινους κίονες, των οποίων σώζονται οι λίθινες βάσεις. Οι κίονες εναλλάσονταν με τετράγωνες παραστάδες. Προθάλαμοι οδηγούν στο “μέγαρο”, το κύριο δωμάτιο της οικίας, στο κέντρο του οποίου υπήρχε τετράγωνος χώρος που σε κάθε του γωνία σώζεται η βάση κίονα. Πρόκειται για φωταγωγό. Υπάρχουν ακόμα μαγειρεία, δεξαμενή καθαρμού, πηγάδι, οικιακό ιερό, αποθήκη λαδιού, λουτρό και χώρος υποδοχής που μεταγενέστερα χωρίσθηκε και μετατράπηκε σε αποθήκες. Ενδιαφέρον στην ίδια συνοικία είναι και ένα ελαιοτριβείο, όπως δεικνύει ένας διαχωριστήρας λαδιού και πίθοι για την αποθήκευσή του.
– Συνοικία Δ: Είναι η μεγαλύτερη (1800 τ.μ.) και περιλαμβάνει πολλά σπίτια, το σπουδαιότερο από τα οποία (δωμ. 18-40) εμπεριέχει στο “μέγαρο” φωταγωγό, ανάλογο με εκείνον του σπιτιού της συνοικίας Β. Σε αντίστοιχη κατασκευή, στην ίδια συνοικία, υπάρχει και οχετός που αποχετεύει τα νερά της βροχής από αυτή την υπαίθρια εσωτερική αυλή στο δρόμο.
– Συνοικία Γ: Το μεγαλύτερο σπίτι της συνοικίας έχει πολυτελή πρόσοψη με μεγάλες πελεκητές πέτρες αλλά και δεύτερη είσοδο, μέγαρο με φωταγωγό, λουτρό, εργαστήριο. Πολλά από τα αγγεία που βρέθηκαν έχουν διακόσμηση με αιγυπτιακή επίδραση. Τα σπίτια στη συνοικία αυτή, όπως και σε άλλες, φαίνεται ότι καταστράφηκαν από φωτιά.
– Συνοικία Ε: Αποτελείται από τέσσερις τουλάχιστον κατοικίες, ορισμένες από τις οποίες κτίσθηκαν πάνω σε παλαιότερα θεμέλια, ένα μάλιστα από τα σπίτια κατοικήθηκε και κατά τους ιστορικούς χρόνους. Στην ίδια συνοικία αποκαλύφθηκε σταφυλοπιεστήριο. Στα ΒΑ της συνοικίας Χ και μέσα στα θεμέλια των σπιτιών αποκαλύφθηκε το ιερό του Δικταίου Διός. Μια επιγραφή σπασμένη σε πολλά κομμάτια, με ύμνο στο Δία Δικταίο, βρέθηκε στη γύρω περιοχή. Ελάχιστα τμήματα του ναού σώζονται: ο περίβολος και μέσα σε αυτόν ο βωμός. Εκεί βρέθηκαν ακροκέραμα σε σχήμα κεφαλής λέοντος.
Τα ευρήματα από το Παλαίκαστρο εκτίθενται στο Μουσείο Σητείας.

Archaeological Site in Palekastro of Siteia, Crete
At the northernmost edge of the eastern coast of Crete lie the ruins of a settlement which flourished during the Late Minoan period (1550-1220 B.C.). At the same site, however, are preserved remains of the Early and Middle Minoan periods (3000-1550 B.C.), mostly cemeteries with well-built ossuaries, and ruins of spacious houses. The site ceased to be inhabited at the same time when Zakros was abandoned (1450 B.C.) but was reoccupied during the Late Minoan III period (1300-1200 B.C.). The city covered a total area of more than 50,000 sq.m., was densely inhabited but not fortified.
To the NE of one of the city’s sectors lies the sanctuary of Diktaian Zeus, which belonged administratively to the city of Itanos. Cult practice was continuous from the Geometric period (8th century B.C.) until the Roman conquest. It seems that the sanctuary was plundered and destroyed by fanatic Christians at the end of the 4th century A.D.
The site of the Minoan settlement, called Roussolakkos, was excavated by R.C. Bosanquet and in 1906 by R.M. Dawkins, both members of the British School of Archaeology at Athens. The excavated sectors of the settlement suffered destruction during the Second World War and much later, by a digging machine. In 1965-66 excavations were conducted in part of the settlement and on the neighbouring hill of Kastri. In 1986 excavations were resumed by the British School of Archaeology and are still in progress.
The most important monuments and buildings of the site are:
– The Minoan town. A central street running through the habitation area is crossed by larger and smaller paved streets (some of them stepped), dividing the settlement in nine sectors. The town had an elaborate drainage system in all sectors. All the houses along the central street have imposing facades.
– Sector B. It includes five houses with external walls built of large blocks, while the internal walls were build of mudbricks. The thresholds, the pavements of the floors and the column bases were made of a special kind of limestone, brought in by Kavo Sidero. The most important of these houses (rooms 1-22) had an entrance from the main street, while from the same room started a staircase leading to the second floor. Behind this room was an open courtyard with wooden columns, of which only the stone bases are preserved, alternating with square piers. Antechambers lead to the “megaron”, the main room of the house which had four column bases at the corners of a square. This structure has been interpreted as a light-well. The house also includes kitchens, a lustral basin, a well, a domestic shrine, an oil magazine, a bath and a reception hall which was later divided into smaller quarters and converted into storerooms. Interesting in the same sector is the installation of an olive-press, and the pithoi employed for the storage of oil.
– Sector D. It is the largest (1,800 sq.m.) and consists of many houses, the most important of which (rooms 18-40) has a “megaron” with a light-well, like the one in the main house of sector B. Also preserved is a channel which carries the rainwater from the open inner court to the street.
– Sector C. The largest house of this sector has a luxurious facade made of large ashlar blocks, a second entrance, a “megaron” with light-well, a bath, and a workshop. Many of the vases found show egyptian influence in their decoration. The houses, as in other sectors, seem to have been destroyed by fire.
– Sector E. It consists of at least four houses, some of which are built on earlier foundations; it is remarkable that one of these houses was occupied in historic times, as well. In the same sector a wine-press was also uncovered.
– The sanctuary of Diktaian Zeus lies to the NE of sector X, inside the house foundations. An inscription broken in many pieces, preserving a hymn to Diktaian Zeus was discovered in the surrounding area. Of the temple are preserved only the precinct and the altar inside it. Antefixes in the shape of lion-heads were found in the same area.
The finds from Palaikastro are exhibited in the Museum of Seteia.

ΠΗΓΗ:http://odysseus.culture.gr/