Η Γαύδος βρίσκεται σε απόσταση 24 ναυτικών μιλίων νότια της Αγίας Ρουμέλης και διατηρεί σημαντικά ίχνη του παρελθόντος. Από την έως τώρα έρευνα της ΚΕ΄ ΕΠΚΑ, έχει εντοπιστεί σημαντικός αριθμός αρχαιολογικών θέσεων σε ολόκληρο το νησί της Γαύδου. Στο λόφο του Αγίου Ιωάννη εντοπίστηκαν λείψανα από συγκροτήματα οικιών, μία λαξευτή δεξαμενή, καθώς και λαξευμένοι χώροι για εξόρυξη δομικού υλικού. Γύρω από τη σημερινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη έχουν εντοπιστεί υποθεμελιώσεις αρχαίων κτιρίων. Λείψανα κτιριακών εγκαταστάσεων υπάρχουν ακόμη στις παρυφές του λόφου ανατολικά, μέχρι σχεδόν την αιγιαλίτιδα ζώνη και την παραλία του Αγίου Ιωάννη. Τα θεμέλια κτιρίου των ρωμαϊκών χρόνων διακρίνονται πάνω στην παραλία. Στα δυτικά του λόφου υπάρχει λαξευτή κλίμακα που συνδέει τον Άγιο Ιωάννη με τον όρμο του Λαυρακά και το Κεδροδάσος. Στα βόρεια του Κεδροδάσους εκτείνεται νεκροταφείο κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, το οποίο είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος. Διακρίνονται τουλάχιστον 20 τάφοι λαξευμένοι στο βράχο με επίσης λαξευτό διάδρομο. Λείψανα αρχαίων εγκαταστάσεων απλώνονται στα νότια του Λαυρακά έως την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και νοτιότερα αυτής έως το μετόχι “Χαμουργειό”, ιδιαίτερα προς το ρέμα του Κεδρέ. Έντονα είναι τα ίχνη κατοίκησης σε όλο το Κεδροδάσος. Διακρίνονται κεραμικός κλίβανος και τμήμα υπέργειου αγωγού, ο οποίος διοχέτευε νερό στον οικισμό του Αγ. Ιωάννη από το ρωμαϊκό υδραγωγείο που βρίσκεται δυτικά του Κεδρέ. Στα ΝΑ του λόφου “Κεφάλα” σώζονται λείψανα κτιριακών εγκαταστάσεων, λαξεύματα, ένας επιμήκης τοίχος, ίσως με χρήση περιβόλου και ένας κεραμικός κλίβανος. Σε ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο ρέμα του Αγίου Παύλου, αποκαλύφθηκε μικρό αγροτικό συγκρότημα των ρωμαϊκών χρόνων με εγκατάσταση ληνού. Ανατολικά της παραλίας του Σαρακήνικου, στο λόφο “Κάβο”, έχει εντοπιστεί άφθονη κεραμική των προϊστορικών χρόνων και έχουν περισυλλεγεί λίθινα εργαλεία.

http://odysseus.culture.gr/ Συντάκτης Βάννα Νινιού – Κινδελή, Αγγελική Τσίγκου, Αρχαιολόγοι