Το συγκρότημα του Αντλιοστασίου κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1890, στο πλαίσιο της γενικότερης αναβάθμισης των υποδομών της Θεσσαλονίκης από τις Οθωμανικές αρχές. Το έργο ανέλαβε εταιρεία με την επωνυμία «Οθωμανική Εταιρεία Υδάτων» (Compagnie Ottomane des Eaux de Thessalonique), την οποία ίδρυσε ο Τούρκος επιχειρηματίας Νεμλή-Ζαδέ-Ζαμδή Εφέντης με βελγικά κεφάλαια. Το 1888, το Οθωμανικό Δημόσιο παραχώρησε στον επιχειρηματία το προνόμιο της υδροδότησης του κεντρικού τμήματος της πόλης, έργο που ανέλαβε να εκτελέσει η εταιρεία με μελέτες Βέλγων μηχανικών που είχαν εργαστεί νωρίτερα στα αντίστοιχα έργα των Βρυξελλών. Η υδροδότηση θα γινόταν από αρτεσιανά φρέατα στην περιοχή του Καλοχωρίου. Διπλός μεταλλικός αγωγός θα έφερνε στη συνέχεια το νερό με φυσική ροή στο αντλιοστάσιο, απ΄ όπου θα διοχετευόταν με τη βοήθεια ατμοκίνητων ανυψωτικών αντλιών σε αρχικά δύο και αργότερα τρεις δεξαμενές στην περιοχή του ιστορικού κέντρου. Κυρίαρχη μορφή των εργασιών υπήρξε ο τοπογράφος Aime Cuypers, μετέπειτα διευθυντής της Οθωμανικής Εταιρείας Υδάτων και πρόξενος του Βελγίου στη Θεσσαλονίκη.
Το συγκρότημα λειτούργησε αδιάκοπα μέχρι το 1978, οπότε τέθηκε σε λειτουργία νέο αντλιοστάσιο στην περιοχή του Δενδροποτάμου. Τη διακοπή της λειτουργίας του ακολούθησε περίοδος εγκατάλειψης μέχρι το 2001, χρονιά κατά την οποία άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό ως «Μουσείο Ύδρευσης Θεσσαλονίκης», με ευθύνη της ιδιοκτήτριας εταιρίας, της Επιχείρησης Ύδρευσης – Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ). Ενδιάμεσα, είχε προηγηθεί ο χαρακτηρισμός του από το ΥΠ.ΠΟ., μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο, ως «ιστορικού διατηρητέου μνημείου» (1985).
Το συγκρότημα, συμπεριλαμβανομένου του μηχανολογικού εξοπλισμού του, μελετήθηκε, συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε κατά την περίοδο 1995-2000 στο πλαίσιο του Β΄ Κ.Π.Σ. (Π.Ε.Π.-Κ.Μ.), με φορέα υλοποίησης την 4η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων (σήμερα Ε.Ν.Μ.-Κ.Μ.) και με την οικονομική συμμετοχή του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη 1997». Διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και αποτελεί μοναδική πηγή γνώσης σχετικά με την ιστορία της υδροδότησης της Θεσσαλονίκης, καθώς και αφορμή ευαισθητοποίησης για την πολυτιμότητα του νερού.
Από το 2001 το Μουσείο Ύδρευσης λειτουργεί με ευθύνη της Ε.Υ.Α.Θ. Α.Ε. Στα αποκατεστημένα κτήριά του οργανώνονται επισκέψεις μαθητών σχολείων όλων των βαθμίδων. Παράλληλα, προσφέρονται οι δυνατότητες υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων με θέμα το νερό και την ύδρευση γενικότερα. Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο προβάλλονται ταινίες σχετικά με την ύδρευση της Θεσσαλονίκης.
Οι επισκέψιμοι χώροι του μουσείου είναι:
α. το κεντρικό κτίριο του αντλιοστασίου, με τα αντλητικά συγκροτήματα και τα ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη σε λειτουργία (κεντρικό εκθετήριο). Εκεί βρίσκονται τα μηχανήματα κίνησης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι παλιοί ηλεκτρικοί πίνακες διανομής ρεύματος και τα μεγάλα αντλητικά συγκροτήματα που τροφοδοτούσαν με νερό ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης ως το 1978. Στο χώρο εκτίθεται και μοντέλο σε λειτουργία που δείχνει την παλιά ατμομηχανή με την αντλία από την αρχική ακόμη φάση του αντλιοστασίου.
β. η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (παλιό λεβητοστάσιο), που περιλαμβάνει και τον εντυπωσιακό, αποκατεστημένο χώρο των παλιών ατμολεβήτων.
γ. το κτίριο διοίκησης, όπου λειτουργεί εξειδικευμένη βιβλιοθήκη για το νερό και τα υδραυλικά έργα και διατίθεται ένα μοναδικό αρχείο ιστορικών χαρτών, σχεδίων έργων ύδρευσης του 19ου και του 20ού αιώνα, καθώς και παλιές φωτογραφίες και σπάνια ντοκουμέντα από το πλούσιο αρχειακό υλικό της ΕΥΑΘ.
δ. το Πάρκο του Νερού, όπου εκτίθενται ιστορικά αντλητικά συγκροτήματα και αγωγοί νερού.
Το μουσείο επισκέπτονται ετησίως περίπου 5.000 παιδιά της πρωτοβάθμιας κυρίως εκπαίδευσης, από δεκάδες σχολεία του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας.
Water Museum of Thessaloniki – Pumping Station of the Ottoman Water Company
The Pumping Station complex was built at the beginning of the 1890s, as part of the more general improvement to Thessaloniki’s infrastructure by its Ottoman rulers. The work was undertaken by a company by the name of “Compagnie Ottomane des Eaux de Thessalonique”, founded by the Ottoman businessman Nemlizade Zamdi Efendi with Belgian funds. In 1888, the Ottoman government gave the businessman the franchise for supplying water to the central part of the city, a work which the company embarked on according to plans drawn up by Belgian engineers who had previously worked on similar projects in Brussels. The water would be supplied from artesian wells in the region of Kalochori. A double metal pipe would then bring the water by natural flow to the pumping station, whence with the aid of steam-driven hoist pumps the water would be channeled into first two and later three cisterns in the historic city center. The most important person involved in the undertaking was the surveyor Aime Cuypers, who later became the director of the Ottoman Water Company and Belgian Consul in Thessaloniki.
The complex was in continuous operation until 1978, when a new pumping station was opened in Dendropotamo. In 2001, the complex was opened to the public as the Thessaloniki Water Museum, under the auspices of its proprietors, the Thessaloniki Water and Sewage Company.
The complex, including the mechanical equipment, was studied, conserved and restored during the period 1995-2000 with funding from the Second Community Support Framework. It is preserved in excellent condition and is a unique source of knowledge about the history of the Thessaloniki water supply, as well as a reminder of the value of a precious natural resource.
Since 2001, the Water Supply Museum has been under the responsibility of EYATH S.A. Its restored buildings receive visits by students of all educational levels. It further offers options for organising educational programs on the subject of water and water supply in general. Also, projections of videos about the water supply of Thessaloniki are realised in a specially designated space of the museum.
The museum’s areas open to the public are:
a. the central pumping building, with its functional pumps and generators (central display room). Located here are the motors and electricity generators, the old power switchboards and the large pumping units that supplied the entire city of Thessaloniki with water up to 1978. A working model is exhibited in this space to demonstrate the operation of the old steam engine with the pump, dating to the initial phase of the pump station.
b. the multi-functional hall (old boiler house), that includes the impressive restored space of the old steam boilers.
c. the administration building, where a specialised library on water and hydraulic works operates and a unique archive of historical maps, water supply project designs of the 19th and 20th centuries and old photographs and documents from the rich archives of EYATH can be found.
d. the Water Park, which has historical pump units and water pipes on display.
The museum receives around 5000 school-aged children, mainly of primary school, on a yearly basis, from dozens of school in Thessaloniki and Northern Greece.
ΠΗΓΗ:http://odysseus.culture.gr
Greek