Το 1974 μια μικρή ομάδα Λαρισαίων με πρωτεργάτες το Γιώργο και τη Λένα Γουργιώτη ίδρυσαν τη Λαογραφική Εταιρεία Λαρίσης, επιχειρώντας να συγκρατήσουν μαρτυρίες του παραδοσιακού πολιτισμού της Θεσσαλίας που υποχωρούσε με ραγδαίους ρυθμούς. Η καταγραφή και διαφύλαξη υλικών και πνευματικών τεκμηρίων του πολιτισμού της υπαίθρου αποτέλεσε μια κοπιώδη και συχνά αγωνιώδη προσπάθεια, καθώς το ρεύμα του εκσυγχρονισμού παρέσυρε κάθε έκφραση προμηχανικού παραδοσιακού πολιτισμού. Όραμα της ιδρυτικής ομάδας αποτελούσε η δημιουργία του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου της πόλης. Τον πρώτο πυρήνα μελών της Λαογραφικής Εταιρείας με τα “ουτοπιστικά” αράματα ακολούθησαν σταδιακά νέοι φίλοι – συμπαραστάτες, που στήριξαν το έργο της σε οικονομικό, κοινωνικό και επιστημονικό επίπεδο.
Κατά τα έτη 1974 -1981 η Λαογραφική Εταιρεία στεγάζεται σε αίθουσα του Δημαρχείου Λάρισας, οργανώνει περιοδικές εκθέσεις, συγκεντρώνει υλικό που αφορά στον παραδοσιακό πολιτισμό την υπαίθρου, διεξάγει επιτόπιες έρευνες, ενώ παράλληλα στρέφεται και προς το αστικό σκέλος της Θεσσαλικής κοινωνικής συγκρότησης. Η ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα του νεότερου πολιτισμού έχει συντελεστεί. Κατά το ίδιο διάστημα συγκροτείται ο πυρήνας των συλλογών του μουσείου με δωρεές μελών και φίλων της Λαογραφικής Εταιρείας και με αγορές που επιτυγχάνονται με την ενίσχυση της τακτικής Επιχορήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού ή άλλων φορέων.
Το 1981 η Λαογραφική Εταιρεία μεταστεγάζεται σε μισθωμένη ισόγεια αίθουσα 300 τ.μ. στην οδό Μανδηλαρά 74 και ιδρύει το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας, το οποίο είναι επισκέψιμο από το Φεβρουάριο του 1983. Το δεδομένο της νέας στέγης και το οικονομικό πλάισιο, στο οποίο ήταν υποχρεωμένη να κινηθεί η Εταιρεία, στάθηκαν καθοριστικοί παράγοντες για την ανάπτυξη της μόνιμης Έκθεσης του μουσείου. Η συγκέντρωση νέου υλικού επιτείνει την ανάγκη μόνιμης στέγασης των συλλογών του μουσείου. Το 1992 θεμελιώνεται το νέο κτίριο του μουσείου, έργο του Υπουργείου Πολιτισμού, ενταγμένο στο ΠΕΠ Θεσσαλίας, το οποίο ολοκληρώνεται κατασκευαστικά το 2000. Το μουσειολογικό, τελικό τμήμα αποπεράτωσης του έργου εντάσεται στο Γ’ ΚΠΣ και βρίσκεται σε εξέλιξη. Η μεταφορά του μουσείου στο νέο κτίριο θα επιλύσει τα ζητήματα του ζωτικού χώρου του που, ωστόσο, ποτέ δεν αποτελούν τροχοπέδη αλλά πρόκληση για τις δράσεις αναλαμβάνει.
Το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας παρακολουθεί και παρουσιάζει όψεις του νέοτερου ελληνικού πολιτισμού με επίκεντρο το χώρο της Θεσσαλίας. Τα χρονικά όρια που καλύπτει το υλικό των συλλογών του βρίσκονται ανάμεσα στο 16ο αι. και τα μέσα του 20ού αι. και αφορούν κυρίως στoν παραδοσιακό πολιτισμό της περιοχής μέχρι την πλήρη εκβιομηχάνισή της, στη δεκαετία του 1950. Η μόνιμη έκθεση του μουσείου εστιάζει στον παραδοσιακό προμηχανικό πολιτισμό της υπαίθρου, ενώ το αστικό τοπίο της Λάρισας απεικονίζεται κυρίως με περιοδικές εκθέσεις. Το μουσείο με την παρουσία και πολισχιδή δραστηριότητά του έχει ως έργο την διάσωση, μελέτη και προβολή του προμηχανικού πολιτισμού της Θεσσαλίας και την τοποθέτησή της στο χάρτη του νεότερου ελληνικού πολιτισμού.
Το μουσείο στεγάζεται προσωρινά σε μονόχωρη ισόγεια αίθουσα 300 τ.μ. με ισομεγέθη αποθήκη, γραφείο επιμελητών και βοηθητικούς χώρους, στην οδό Μανδηλαρά 74, ενώ οι διοικητικές υπηρεσίες είναι εγκατεστημένες επί της οδού Κούμα 23. Το Μουσείο σύντομα θα μεταστεγαστεί στο νέο κτίριο, έργο του Υπουργείο Πολιτισμού και ΠΕΠ Θεσσαλίας. Οι θεματικές ενότητες που παρουσιάζονται στη Μόνιμη Έκθεση του μουσείου αφορούν στην κατοικία, στην προμηχανική καλλιέργεια της γης, στην κτηνοτροφία, την ενδυμασία, την αλιεία στον Πηνειό και τη Κάρλα. Προθήκες με όπλα, νομίσματα, κοσμήματα, φωτογραφίες και χαρακτικά υποστηρίζουν τη μουσειογραφία της Έκθεσης και εμψυχώνουν το χώρο. Η μουσειολογική οργάνωση της Έκθεσης υπαγορεύτηκε από την αρχιτεκτονική της ενιαίας αίθουσας και οι θεματικές ενότητές της αναπτύσσονται κατά παράταξη με άξονα τον κεντρικό διάδρομο κίνησης των επισκεπτών. Ένας χώρος 30 τ.μ. αφιερώνεται στις περιοδικές εκθέσεις που οργανώνει το Μουσείο για να εκθέσει μέρος του υλικού των συλλογών και να επαναφέρει το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Οι συλλογές του μουσείου αριθμούν σήμερα πάνω από 15.000 αντικείμενα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον πλούτο και τη συγκρότησή της παρουσιάζει η συλλογή ξυλοτύπων και σταμπωτών υφασμάτων από τα τυποβαφεία του Τυρνάβου, η συλλογή υφαντών υφασμάτων και εργαλείων προμηχανικού αγροτικού βίου, η συλλογή χαρακτικών έργων. Αξιόλογες συλλογές συνιστούν, επίσης, τα έργα κοσμικής και εκκλησιαστικής αργυροχοΐας, ξυλοτεχνίας, κεραμικής, κεντητικής, ζωγραφικής, μεταλλοτεχνίας και οι ενδυμασίες.
Το μουσείο οργανώνει σε ετήσια βάση περιοδικές εκθέσεις και παράλληλες εκδηλώσεις με τη μορφή συνεδρίων, σεμιναρίων, διαλέξεων ή άλλων. Σημαντική είναι η εκδοτική δραστηριότητά του που αφορά σε πρακτικά Συνεδρίων και αυτοτελείς μελέτες σε θέματα προμηχανικού πολιτισμού και νεότερης ιστορίας. Το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του μουσείου οργανώνει πολύμορφες εκπαιδευτικές δράσεις με στόχο τη διαρκή και γόνιμη επαφή με τα παιδιά, την οικογένεια και τη σχολική κοινότητα. Η Βιβλιοθήκη του Μουσείου περιλαμβάνει βιβλία ιστορικά, εθνογραφικά, λαογραφικά και ιστορίας της τέχνης.
Το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας μέσα από την πολυσχιδή δραστηριότητά του αποτελεί ένα πυρήνα πολιτισμού για τη Θεσσαλία. Εκτός από το επιστημονικό του έργο στους τομείς της συντήρησης, διαφύλαξης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς, αφουγκράζεται τα μηνύματα των καιρών με δράσεις που υποστηρίζουν το κοινωνικό του ρόλο και στοχεύουν στην διεύρυνσή του προς νέες ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.
ΠΗΓΗ:http://odysseus.culture.gr/ Συντάκτης Λ. Μουσιώνη, αρχαιολόγος – λαογράφος
https://www.liml.gr/