Το 1933 στον οικισμό των Άνω Αποστόλων Κιλκίς εντοπίστηκαν τυχαία αγάλματα του Ασκληπιού και μελών της οικογένειάς του (Εικ. 1, 2, 3), τα οποία χρονολογήθηκαν στην ελληνιστική εποχή και φυλάσσονται από τότε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Την δεκαετία του 1960, η ΙΓ Περιφέρεια Αρχαιοτήτων, στης οποίας την εποπτεία υπαγόταν και το Κιλκίς, πραγματοποίησε στα νότια του Δημοτικού Σχολείου μικρής έκτασης αρχαιολογικές έρευνες σωστικού χαρακτήρα, κατά τη διάρκεια των οποίων ήρθε στο φως τμήμα υποκαύστου βαλανείου (λουτρό), το οποίο πιθανότατα ανήκε στο συγκρότημα του επιφανούς Ασκληπιείου της αρχαίας Μορρύλου.
Το 2002, με αφορμή την κατασκευή δεξαμενής υδροδότησης στην κορυφή του λόφου-τράπεζας, όπου αναπτυσσόταν κατά κύριο λόγο η «μητρόπολις των Μορρυλίων», πραγματοποιήθηκε από την ΙΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων μικρή σωστική ανασκαφική έρευνα, από την κορυφή ως τη βάση του λόφου, κατά την οποία εντοπίστηκαν τοίχοι κτιρίων, οι οποίοι όριζαν χώρους εγκατάστασης και οικιακών δραστηριοτήτων.
Το 2020 ξεκίνησε σωστική ανασκαφική έρευνα κατά την οποία άρχισε να αποκαλύπτεται τμήμα του πολεοδομικού ιστού της πόλης (Εικ. 4).
Από την ίδια περιοχή προέρχονται, επίσης, επιτύμβιες στήλες, τιμητικά ψηφίσματα όπως και άλλα ευρήματα, τα οποία συνθέτουν την εικόνα της παρουσίας μιας πόλης, η οποία ταυτίζεται με την αρχαία Μόρρυλο.
Η «ΜΟΡΡΥΛΙΩΝ ΠΟΛΙΣ» βρίσκεται στα ΒΔ του σύγχρονου οικισμού των Άνω Αποστόλων του Δήμου Κιλκίς (Εικ. 5). Ήταν ένα σημαντικό αστικό κέντρο της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, η μητρόπολη αγροτικής περιοχής με αξιόλογη κτηνοτροφική παραγωγή, κυρίως αγελαδοτροφία, όπως συμβαίνει και σήμερα. Η πόλη κατείχε θέση στρατηγικής σημασίας στον άξονα Βορρά-Νότου στην πεδιάδα της Κρηστωνίας, ενώ το επιφανές ιερό του Ασκληπιού τής εξασφάλιζε ευρύτερη ακτινοβολία.
Η Μόρρυλος διέθετε πολεοδομική οργάνωση με δημόσια κτίρια και κατοικίες. Η ύπαρξη τείχους σε αυτή μαρτυρείται σε τιμητικό ψήφισμα, που χρονολογείται μεταξύ του 200 και του 130 π.Χ. Σύμφωνα με αυτό, η πόλη τίμησε τον Αλκέτα με δημόσιο έπαινο και θάλλινο στεφάνι. Η στήλη με το τιμητικό ψήφισμα τοποθετήθηκε στο χώρο του ιερού του Ασκληπιού, κυρίως επειδή χρηματοδότησε την επισκευή του τείχους, φρόντισε για τον επισιτισμό πολιτών και διερχομένων στρατιωτικών μονάδων και προσέφερε αγελάδα στην πόλη και τον Ασκληπιό. Στο ίδιο ψήφισμα αναφέρεται και η ύπαρξη αγοράς, την οποία ο ίδιος φρόντισε να προμηθεύσει με σιτηρά. Σύμφωνα με ένα άλλο ψήφισμα, ο Παράμονος, ο γιος του Σαμαγόρου, τιμήθηκε από την πόλη με θάλλινο στεφάνι και με την τοποθέτηση στο ιερό του Ασκληπιού μιας στήλης προς τιμήν του (Εικ. 6), επειδή ανέθεσε στον Ασκληπιό και στην πόλη μία αγελάδα σε παραγωγική ηλικία, από την οποία με την πάροδο του χρόνου σχηματίστηκε ολόκληρη αγέλη.
Η πόλη διέθετε εκκλησία του δήμου και αναμφίβολα βουλή, άρχοντες και στρατηγούς. Σημαντικός ήταν ο ρόλος του δημόσιου αρχείου, στο οποίο προΐστατο ο Μνήμων και φυλάσσονταν τα ψηφίσματα της Βουλής. Οι κώμες μαζί με το αστικό κέντρο, την Μητρόπολιν, αποτελούσαν την ευρύτερη κοινότητα των Μορρυλίων. Ο πολιτικός βίος ήταν έντονος, ενώ δεν ήταν άγνωστες οι έριδες, που οφείλονταν σε προσωπικές αντιζηλίες. Οι εκλογές με χειροτονία (ανάταση χεριού) κατά τον μήνα Δαίσιο (μέσα Μαΐου έως μέσα Ιουνίου) και η απόδοση τιμών κατά τον μήνα Υπερβερεταίο (μέσα Σεπτεμβρίου έως μέσα Οκτωβρίου) αποτελούσαν μέρος της δημόσιας ζωής της πόλης.
Το ιερό του Ασκληπιού, ως κέντρο του θρησκευτικού, ίσως και του πολιτικού βίου, βρισκόταν στο επιφανέστερο σημείο της πόλης. Εκεί τοποθετούνταν τιμητικά ψηφίσματα της πόλης και αγάλματα ευεργετών για επιφανείς πολίτες της. Προσείλκυε πλήθη πιστών, όχι μόνο από την πόλη και τις γύρω κώμες, αλλά και από γειτονικές πόλεις, όπως το Ίωρον (πιθανώς το Παλατιανό) και η Λητή. Σύμφωνα με επιγραφικά τεκμήρια, ο Σωσίας (Εικ. 7), γιος του Σωσιπόλεως, Ιώριος στην καταγωγή, ανέθεσε με δικά του έξοδα στον Ασκληπιό, στην Υγεία και στους Μορρυλίους. Το ίδιο έκανε και ο Ζωίλος από τη Λητή
Τα νεκροταφεία της πόλης χωροθετούνταν εκτός του αστικού κέντρου (Εικ. 8). Τα ταφικά μνημεία επιστέφονταν με επιτύμβιες στήλες, από τις οποίες πληροφορούμαστε τα ονόματα και τη σχέση των νεκρών μεταξύ τους.

Morrylos, Kilkis

ΠΗΓΗ:http://odysseus.culture.gr/ Συντάκτης Δρ Μαρία Φαρμάκη, Νεκτάριος Πουλακάκης, Δρ Γεωργία Στρατούλη

Αρχική