Το ανάκτορο της Ζάκρου είναι το τέταρτο σε μέγεθοςτης Μινωικής Κρήτης. Βρισκόταν σε σημαντικό στρατηγικό σημείο, σε ασφαλισμένο κολπίσκο, και ήταν κέντρο εμπορικών ανταλλαγών με τις χώρες της Ανατολής, όπως φαίνεται από τα ευρήματα (χαυλιόδοντες ελέφαντα, φαγεντιανή, χαλκός κλπ).
Το ανάκτορο αποτέλεσε το κέντρο διοίκησης, θρησκείας και εμπορίου. Το περιστοίχιζε η πόλη. Στο χώρο δεν έγινε νέα οικοδόμηση, εκτός από κάποιες καλλιέργειες. Στο “Φαράγγι των Νεκρών”, όπως λέγεται το Φαράγγι που φθάνει από την Πάνω Ζάκρο στην Κάτω, αποκαλύφθηκαν ταφές σε σπήλαια στις πλαγιές του. Τα ευρήματα της Ζάκρου εκτίθενται στο Μουσείο Ηρακλείου ενώ μερικά υπάρχουν στο Μουσείο Σητείας και Αγίου Νικολάου.
Το ανάκτορο της Ζάκρου έχει δύο κύριες οικοδομικές φάσεις: το παλαιότερο κτίσθηκε το 1900 π.Χ. περίπου, ενώ το νεώτερο γύρω στο 1600 π.Χ. και καταστράφηκε όπως και τα άλλα κέντρα της Μινωικής Κρήτης, στα 1450 π.Χ.
Η συνολική έκταση του ανακτόρου της Ζάκρου και των παραρτημάτων του ξεπερνά τα 8.000 τ.μ. και υπολογίζεται ότι στο χώρο αυτό υπήρχαν περίπου 300 διαμερίσματα – μαζί με τους ορόφους- διαφόρων χρήσεων. Το ανάκτορο ακολουθεί το βασικό σχέδιο των άλλων μινωικών ανακτόρων, με κύρια είσοδο στην ανατολική πλευρά του, ενώ δεύτερη κεντρική πύλη βρισκόταν στη ΒΑ πλευρά, όπου κατέληγε πλακόστρωτος δρόμος, προερχόμενος από το λιμάνι.
Ένας κλιμακωτός διάδρομος κατηφορίζει προς τη ΒΑ πύλη και προχωρεί ως την κεντρική αυλή, διαστάσεων 30Χ12 μ. Η αυλή συνιστά τον πυρήνα του όλου οικοδομήματος και τον χώρο όπου λάμβαναν χώρα θρησκευτικές τελετές. Η κεντρική αυλή περιβαλλόταν από μεγαλοπρεπείς προσόψεις και στοές με κίονες-πεσσούς που στήριζαν βεράντες και στη ΒΔ γωνία της υπήρχε κτιστός βωμός.
Η δυτική πτέρυγα, ο κατ’ εξοχήν χώρος λατρείας στον οποίο υπήρχε είσοδος πλαισιωμένη από δύο μικρότερες, ήταν απέναντι από το βωμό. Υπήρχε προθάλαμος, αίθουσα και μία μεγάλη υπόστυλη αίθουσα “τελετουργιών” (12Χ10 μ.) με περίστυλο φωταγωγό και πολύθυρα, το ένα από τα οποία οδηγούσε σε “αίθουσα συμποσίων”, όπως ονομάσθηκε εξαιτίας της εύρεσης αμφορέων και οινοχοών. Το δυτικό τμήμα της πτέρυγας καταλαμβάνεται από το Ιερό που αποτελείται από 11δωμάτια, μερικά από τα οποία είχαν θήκες ή κόγχες. Το κυρίως ιερό ήταν ένα μικρό δωμάτιο- που δεν ήταν προσιτό στο κοινό- με ψηλό πεζούλι για την απόθεση αντικειμένων. Δίπλα σε αυτό υπήρχε υπόγεια δεξαμενή καθαρμών, ενώ νότια υπάρχουν τρία βοηθητικά δωμάτια: ένα εργαστήριο λιθοξόου, μια αποθήκη και το θησαυροφυλάκιο -το μοναδικό του μινωικού κόσμου που βρέθηκε ασύλητο και έδωσε μια μεγάλη σειρά από αριστουργηματικά τελετουργικά σκεύη.
Πιο δυτικά ακόμη υπάρχει το αρχειοφυλάκειο, όπου πάνω σε πήλινα ράφια ήταν τοποθετημένα κιβωτίδια με τις πήλινες πινακίδες των αρχείων, με σημεία της Γραμμικής Α γραφής. Νότια, στους αποθέτες του Ιερού, σε λίθινα διαχωρίσματα φυλάσσονταν λατρευτικά αντικείμενα. Εξω από τη δυτική όψη, σε μεταγενέστερη οικοδομική φάση προστέθηκαν εργαστηριακοί χώροι.
Στηνανατολική πτέρυγα βρίσκονταν τα βασιλικά διαμερίσματα και το διοικητικό κέντρο: Το “διαμέρισμα της βασίλισσας” με πολύθυρα, το “διαμέρισμα του βασιλιά” – η μεγαλύτερη αίθουσα του ανακτόρου- ενώ από την κεντρική αυλή ένα πολύθυρο οδηγούσε στην “αίθουσα της δεξαμενής”, στο κέντρο της οποίας υπήρχε δεξαμενή διαμέτρου 7μ., όπου ένα θωράκιο στήριζε μια σειρά από τουλάχιστον πέντε κίονες. ΄Αλλες δύο εγκαταστάσεις ενός φρέατος-κρήνης βρίσκονταν στην πτέρυγα αυτή.
Στη νότια πτέρυγα υπάρχει μικρό συγκρότημα εργαστηριών όπου παρασκευάζονταν αρώματα και μικροαντικείμενα από φαγεντιανή, ορεία κρύσταλλο κλπ. Στη βόρεια πτέρυγα υπάρχει μεγάλο κλιμακοστάσιο που οδηγεί στον πάνω όροφο, οι “αποθήκες των βασιλικών διαμερισμάτων”, λουτρική εγκατάσταση και ένα μεγάλο δωμάτιο, προσιτό από διάδρομο, που ερμηνεύεται ως μαγειρείο και το οποίο εξυπηρετούσε αίθουσα συμποσίων στον πάνω όροφο.

Archaeological site in Zakros, Lasithi
The palace at Zakros has two main building phases: the old palace was built in c. 1900 B.C., and the new one in c. 1600 B.C., but was destroyed in 1450 B.C. along with the other centres of Minoan Crete.
The palace at Zakros is the fourth in terms of size, among the Minoan palaces. It was located at an advantageous strategic position, at a protected bay, and was the centre of commercial exchange with the countries of the East, as is indicated by the excavation finds (elephants’ tusks, faience, copper etc.) The palace was the administrative, religious and commercial centre, and was surrounded by the town. After its destruction, it was not rebuilt and the site was used only for cultivation. Burials have been uncovered inside caves on the slopes of the “Ravine of the Dead”, as the ravine that stretches from Epano Zakros to Kato Zakros is called.
The finds from the excavation are exhibited in the Museum of Herakleion, while a few are kept in the Museums of Seteia and Aghios Nikolaos.
The most important buildings of the site are:
The palace and its annexes cover a total area of more than 8,000 sq.m.; it is estimated that in this area there were around 300 compartments – including the upper storeys – of various functions. The palace follows the basic plan of all Minoan palaces, with the main entrance on the east side; a second gate was located on the NE side, at the end of a stone paved road which came from the harbour.
A stepped corridor led down to the NE gate, and from there to the central court (measuring 30 x 12 m.). This court was actually the nucleus of the building and the place where religious ceremonies took place. It was surrounded by magnificent facades and porticos with columns-pillars which supported verandas, while at the NW corner there was a built altar.
The west wing was devoted to religious activity. The main entrance was opposite the altar in the court, and was flanked by two other smaller ones. The building had an antechamber, a chamber and a large “ceremonial” hypostyle hall (12 x 10 m.) with a peristyle light-well and polythyra (pier-and-door partitions), one of which gave access to a “banquet hall”, thus called because it contained amphoras and jugs. The west part of the wing is occupied by the shrine which consists of 11 rooms, some of which had niches. The main part of the shrine was a small room – not accessible to the public – with a high bench for the deposition of cult objects. Beside it there was a subterranean lustral basin, while to the south there were three auxiliary rooms: a stone cutter’s workshop, a storeroom, and the treasury – the only Minoan treasury which was found unrobbed and yielded a series of superb ritual vessels.
Further to the west is the archive room, which contained clay Linear A tablets in boxes, arranged on clay shelves. In the depositories of the shrine, religious objects were kept in brick compartments. In a later building phase, workshops were added outside the west facade.
The east wing included the royal quarters and the administrative centre: the “queen’s apartments” with polythyra (pier-and-door partitions), and the “king’s apartments”, the largest room of the palace. From the central court a polythyron led to the “hall of the cistern “, at the centre of which there was a circular underground cistern (diameter 7 m.) with a parapet supporting a row of at least five columns. Two more installations of such well-springs were located in this wing.
The south wing included a small complex of workshops for the production of perfume oils and small objects of faience, rock crystal etc.
In the north wing there is a large staircase leading to the upper floor, the “magazines of the royal quarters”, a bath complex and a spacious room, accessible from a corridor, interpreted as a kitchen which served the banquet hall on the upper storey.

ΠΗΓΗ:http://odysseus.culture.gr Συντάκτης