Ο οχυρωμένος οικισμός – ακρόπολη Μεγάλου Γαρδικίου αποτελεί τη βορειότερη από τις τρεις ακροπόλεις που φύλασσαν το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων κατά την αρχαιότητα. Η θέση της ακρόπολης στην κορυφή του ψηλού κωνικού λόφου ”Καστρί” είναι στρατηγική, καθώς βρίσκεται στην πορεία ενός από τους κύριους οδικούς άξονες της αρχαίας Ηπείρου και ήλεγχε την είσοδο στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων από βορρά και δυτικά. Συγχρόνως επόπτευε απρόσκοπτα το κεντρικό τμήμα της πεδιάδας των Ιωαννίνων. Η ακρόπολη του Μεγάλου Γαρδικίου διασφάλιζε την άμυνα και προστασία των πολυάριθμων ατείχιστων οικισμών της γύρω περιοχής, ενώ δεν αποκλείεται να αποτελούσε και το διοικητικό τους κέντρο. Σύμφωνα με την άποψη των μελετητών ταυτίζεται με την αρχαία Πασσαρώνα, θρησκευτικό κέντρο του κράτους των Μολοσσών, και συνδέεται με το ναό του Αρείου Διός που βρίσκεται 3.5 χιλιόμετρα βορειότερα, στην πεδιάδα του Ροδοτοπίου. Η ίδρυση της ακρόπολης τοποθετείται στο α΄ μισό του 3ου αι. π.Χ. και πιθανόν συνδέεται με το βασιλέα Πύρρο. Η ακμή του πολίσματος ωστόσο τοποθετείται προς το τέλος του 3ου αι. π.Χ., την περίοδο που η Ήπειρος ήταν διοικητικά οργανωμένη στο Κοινό των Ηπειρωτών (234/32 -168 π.Χ.). Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση (168 π.Χ.) ο οικισμός εξακολούθησε να κατοικείται, γνωρίζοντας μια νέα περίοδο ακμής την εποχή του Αυγούστου (27 -14 π.Χ.). Νεότερα οχυρωματικά έργα στο εσωτερικό της ακρόπολης πραγματοποιήθηκαν την περίοδο των βαλκανικών πολέμων.

Ο οχυρωματικός περίβολος της ακρόπολης Μεγάλου Γαρδικίου, μήκους 1350 μ., έχει ακανόνιστο ελλειψοειδές σχήμα και είναι κατασκευασμένος από πολυγωνικούς και ορθογώνιους ογκόλιθους. Το πλάτος του είναι 3.20 – 3,50 μ. και η πορεία του σχηματίζει ανά διαστήματα οδοντώσεις. Σε ολόκληρη την περιφέρειά του το τείχος ενισχύεται με ορθογώνιους πύργους, δύο από τους οποίους προστατεύουν τις πύλες που ανοίγονται αντίστοιχα στη βόρεια και δυτική πλευρά της οχύρωσης. Στο εσωτερικό του περιβόλου διασώζονται τα κατάλοιπα ορθογώνιων κτιρίων, τα περισσότερα από τα οποία είχαν τον ίδιο προσανατολισμό, υπακούοντας σε μια στοιχειώδη πολεοδομική οργάνωση. Το σημαντικότερο κτήριο που έχουν φέρει στο φως οι ανασκαφές, βρίσκεται στο ψηλότερο κεντρικό πλάτωμα του οικισμού. Οι μεγάλες διαστάσεις του (16 Χ 36 μ.), η κεντρική του θέση και τα ευρήματα από το εσωτερικό του μαρτυρούν ότι αποτελούσε δημόσιο οικοδόμημα. Ο οικισμός υδρευόταν από μια πηγή που βρισκόταν σε μικρή απόσταση από το βόρειο τείχος, καθώς και από δύο τουλάχιστον δεξαμενές, στο εσωτερικό της οχύρωσης.

Acropolis of Megalo Gardiki,Ioannina

ΠΗΓΗ:http://odysseus.culture.gr/ Συντάκτης Γεωργία Πλιάκου, αρχαιολόγος