Το σπουδαιότερο μνημείο στην περιοχή συνιστά ο μνημειακός θολωτός τάφος τοπάρχη της Υστερομινωικής ΙΙΙ περιόδου (14ος-13ος αιώνας π.Χ.), ο οποίος αποκαλύφθηκε μετά από υπόδειξη Χανιώτη πολίτη το 1961. Ο τάφος βρέθηκε συλημένος με λίγα θραύσματα κεραμικής στο δάπεδό του. Ο λιθόκτιστος δρόμος του έχει μήκος 20,80 μ. και ο κυκλικός του θάλαμος, διάμετρο 4,30 μ. Στους ιστορικούς χρόνους (7ος-5ος αιώνας π.Χ.) επάνω στο υπέρθυρο της εισόδου αποτέθηκαν κύπελα στο πλαίσιο τελετών προγονολατρείας.
Η θέση του μινωικού οικισμού, με τον οποίο συνδέεται ο τάφος εντοπίστηκε το 1970 στα νοτιοανατολικά του λόφου, όταν ήρθε στο φως τμήμα ενός σημαντικού Υστερομινωικού ΙΙΙ κτηρίου (1390-1100 π.Χ.). Η μια πλευρά του αποτελείται από ισχυρό τοίχο μήκους 11 μ. και σωζόμενου ύψους 1,30 μ. Ενδεικτικό στοιχείο για τη σημασία του κτηρίου αποτελεί η εύρεση, χαραγμένου πάνω στον τοίχο, ενός τεκτονικού σημείου (τρίαινα). Όπως προκύπτει από πρόσφατες δοκιμαστικές έρευνες, κατάλοιπα του οικισμού εντοπίζονται και σε άλλα σημεία, περιμετρικά του κεντρικού λόφου. Σε εγγύτητα με το κτήριο βρέθηκε κεραμική κάμινος, η ύπαρξή της οποίας φανερώνει έντονη βιοτεχνική δραστηριότητα κατά την Υστερομινωική ΙΙΙ Β περίοδο (περ. 1340-1190 π.Χ.). Η κάμινος έχει κυκλικό σχήμα με τρεις επιμήκεις σύριγγες. Όπως επιτρέπει να υποθέσουμε ο διαθέσιμος χώρος πάνω από την εσχάρα, τα προς όπτηση αντικείμενα πρέπει να ήταν μικρών σχετικά διαστάσεων (αγγεία ή μικροί πίθοι).
Στην κορυφή του λόφου αποκαλύφθηκε μεγάλο τμήμα κτηριακού συγκροτήματος του τέλους του 7ου αιώνα π.Χ. με διάρκεια ζωής έως τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. περίπου. Η έρευνα έφερε στο φως τέσσερα μεγάλα δωμάτια σε παράταξη με κοινό τον δυτικό εξωτερικό τοίχο. Ανάμεσα στα δωμάτια βρέθηκε κλιμακοστάσιο που οδηγούσε στον δεύτερο όροφο.
Η κατοίκηση στην ευρύτερη περιοχή στα ανατολικά και νότια του Αζοϊρέ συνεχίστηκε χωρίς διακοπή και σε όλη της διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής έως και τους βυζαντινούς χρόνους. Στη θέση Ξερολιός, στα ανατολικά, υπήρχε νεκροταφείο και οικισμός της όψιμης αρχαιότητας (7ος αιώνας μ.Χ. και εξής). Πολύ κοντά, στην περιοχή Μοναστήρα διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση ο Μεσοβυζαντινός Ναός της Παναγίας της Ζερβιώτισσας (12ος αιώνας μ.Χ.).
Ο αρχαιολογικός χώρος που είναι γνωστός με την ονομασία «Αζωγυρές» ή «Αζοϊρές» Στύλου απλώνεται στα νότια της αρχαίας Απτέρας και ανατολικά του επαρχιακού δρόμου που οδηγεί στο σύγχρονο χωριό Στύλος. Πρόκειται για περιοχή με χαμηλούς λόφους, στον υψηλότερο από τους οποίους, εντοπίζεται σημαντικός προϊστορικός οικισμός, πιθανότατα η a-pa-ta-wa, η γνωστή από πινακίδες σε Γραμμική Β, Άπτερα της μινωικής περιόδου. Η ίδρυσή του ανάγεται στους πρωτομινωικούς χρόνους (3600-2160 π.Χ.) και η εγκατάλειψή του στον 5ο αιώνα π.Χ.

Azoires Styloy in Apocoronas, Chania

ΠΗΓΗ:http://odysseus.culture.gr https://www.culture.gov.gr/el/ministry/SitePages/viewyphresia.aspx?iID=1706

https://www.culture.gov.gr/el/ministry/SitePages/viewyphresia.aspx?iID=1706